10 ngày sau khi bắt giam lãnh đạo Tập đoàn khai thác quặng mỏ Australia Rio Tinto và 3 nhân viên người Hoa tại Thượng Hải, hôm 14/7 vừa qua, báo chí Trung Quốc cho biết có ít nhất 5 công ty luyện thép của nước này bị điều tra về tội gián điệp công nghiệp.

 Nhật báo Anh ngữ China Daily (14/7/2009) trích lời một viên chức cao cấp giấu tên cho biết trong số 5 tổng công ty thép Trung Quốc đang bị các lực lượng an ninh kinh tế nước này điều tra có Tập đoàn Sắt thép An Sơn và một số cán bộ lãnh đạo công ty. Trong số những người đã bị bắt, ngoài ông Stern Hu, quốc tịch Australia làm việc cho Công ty Rio Tinto, còn có ông Đàm Dĩ Tân, một cán bộ lãnh đạo Tập đoàn Thép Thủ Cương.

Quy mô vụ tai tiếng này có lẽ khá lớn, vì nhiều nguồn tin khác cho biết Tập đoàn thép số 1 Trung Quốc là Bảo Thép cũng như một vài cán bộ lãnh đạo trong Hiệp hội Sắt thép quốc gia cũng đang bị điều tra.

Ngoại trưởng Australia Stephen Smith than phiền là đạo luật bảo vệ "bí mật quốc gia" của chính quyền Bắc Kinh bao trùm những lĩnh vực mà ở các nước khác chỉ là sinh hoạt thương mại bình thường. Theo ông Stephen Smith, chính quyền Trung Quốc cần thận trọng khi xử lý vụ bắt giữ các cán bộ của Tập đoàn Rio Tinto về tội làm gián điệp.

Ngoại trưởng Australia còn lưu ý rằng, cộng đồng các nhà kinh doanh cũng như các quốc gia khác trên thế giới sẽ theo dõi kỹ cách thức Trung Quốc giải quyết vấn đề này, vì thế Bắc Kinh cần phải làm sao cho không bị ảnh hưởng tiêu cực. Tuyên bố này đã tiếp nối theo lời cảnh báo của Thủ tướng Australia, Kevin Rudd vào hôm 15/7 khi ông nhấn mạnh rằng, Trung Quốc có "nhiều quyền lợi kinh tế trong mối bang giao với Australia và những đối tác thương mại khác trên thế giới".

Hiện Tập đoàn quặng mỏ Rio Tinto đã rút một phần nhân viên của mình đang làm việc tại Trung Quốc trong lĩnh vực thăm dò quặng sắt và ngành luyện thép. Một số tập đoàn nước ngoài khác hoạt động tại Trung Quốc cũng đã rút bớt nhân viên của họ, trong khi chờ đợi vụ việc rõ ràng hơn. Theo Đài ABC, vụ bắt giữ ông Stern Hu đã làm dấy lên làn sóng lo ngại trong giới doanh nghiệp Australia khi làm ăn với Trung Quốc.

(Xin nhắc lại là trong tuần qua, chính quyền Trung Quốc đã bắt giữ 4 cán bộ lãnh đạo của Tập đoàn Rio Tinto, trong đó có 1 người quốc tịch Australia, và khép những người này vào tội làm gián điệp. Một số quan sát viên cho rằng Bắc Kinh muốn trả đũa vụ Rio Tinto đã từ chối hợp tác với Chinalco, một tập đoàn Nhà nước Trung Quốc trong lĩnh vực khai thác nhôm).

Sau những lời khuyến cáo từ phía Australia, ngày 16/7, Trung Quốc đã lên tiếng yêu cầu Canberra không được xen vào điều mà Bắc Kinh gọi là "thẩm quyền độc lập của nền tư pháp Trung Quốc". Vụ việc này xem chừng có thể ảnh hưởng xấu tới quan hệ Trung Quốc - Australia trong thời gian tới