Bộ Công Thương vừa có văn bản gửi các cơ quan báo chí khẳng định việc áp dụng biện pháp tự vệ tạm thời đối với phôi thép và thép dài nhập khẩu vào Việt Nam là phù hợp với các quy định của pháp luật và tình hình thực tế.

Đủ căn cứ áp dụng biện pháp tự vệ

Trong văn bản, Bộ Công thương cho biết, ngày 15/12/2015, Bộ này nhận được Hồ sơ yêu cầu áp dụng biện pháp tự vệ đối với mặt hàng phôi thép và thép dài nhập khẩu vào Việt Nam của nhóm 4 công ty đại diện cho 38,6% lượng sản xuất phôi thép và 34,25% lượng sản xuất thép dài của cả nước và chiếm trên 25% lượng sản xuất trong nước.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp ủng hộ đơn yêu cầu chiếm 19,3% sản lượng phôi thép và 46,5% sản lượng thép dài trong nước, trong khi đó các doanh nghiệp phản đối vụ kiện chiếm 6,8% sản lượng phôi thép và 12,05% sản lượng thép dài của cả nước. Đây là một trong những điều kiện cần thiết để cho áp dụng biện pháp tự về theo đề nghị của các doanh nghiệp.

Tuy nhiên, để minh chứng rõ hơn về quyết định của mình, Bộ Công thương cũng đưa ra các kết luận sơ bộ điều tra chống bán phá giá.

Kết luận sơ bộ cho thấy ngành sản xuất trong nước đang hứng chịu thiệt hại từ việc nhập khẩu gia tăng, đặc biệt là với các doanh nghiệp sản xuất phôi thép. Lượng sản xuất năm 2015 chỉ tăng hơn 1% so với năm 2014 trong khi con số này của năm trước là gần 10%. Công suất sử dụng của ngành phôi thép giảm từ gần 60% năm 2014 xuống còn dưới 50% năm 2015.

Nhìn chung, công suất thực tế của ngành sản xuất trong nước mới chỉ bằng gần một nửa công suất thiết kế. Tốc độ gia tăng bán hàng năm 2015 của ngành sản xuất trong nước chỉ bằng khoảng ¼ so với tốc độ tăng trưởng tiêu thụ trong nước. Thị phần phôi thép và thép dài nhập khẩu năm 2015 đã tăng mạnh và chiếm tương ứng gần 30% và 20% trên tổng tiêu dùng trong nước, gấp 3 lần thị phần năm 2013.

Trong khi đó, chỉ trong vòng 2 tháng đầu năm 2016, lượng phôi thép và thép dài nhập khẩu vào Việt Nam tăng đột biến. Đặc biệt, nhập khẩu phôi thép tháng 1/2016 là 339,768 tấn, tăng 231.83% so với tháng 1/2015. Giá phôi thép nhập khẩu bình quân trong tháng 1/2016 là 269 USD/Tấn, giảm 67.6% so với cùng kỳ 2015. Nếu không có biện pháp ngăn chặn kịp thời, với tốc độ này, lượng nhập khẩu phôi thép cả năm 2016 vào Việt Nam sẽ lên tới 4-5 triệu tấn trong năm 2016, gần bằng với lượng sản xuất trong nước năm 2015. Dưới tác động của lượng nhập khẩu quá lớn đó, các nhà máy sản xuất phôi thép còn lại của Việt Nam sẽ không chỉ tạm ngừng sản xuất hoặc sản xuất cầm chừng như trong năm 2015 mà có thể sẽ phải đóng cửa ngay lập tức.

Qua các số liệu trên, Bộ công Thương khẳng định việc ra quyết định áp dụng biện pháp tự vệ tạm thời đối với phôi thép và thép dài là phù hợp.

Không có việc doanh nghiệp trục lợi nhờ áp dụng biện pháp tự vệ tạm thời

Trong công văn, Bộ Công Thương cũng khẳng định, trên thị trường thép hiện nay không có doanh nghiệp nào chiếm vị trí thống lĩnh thị trường (từ 30% thị phần trở lên).

Đối với sản phẩm phôi thép, trên thị trường có 14 doanh nghiệp lớn với lượng sản xuất chiếm gần 73% thị phần (trong đó lớn nhất là Hoà Phát chiếm gần 25% thị phần) và hàng trăm doanh nghiệp nhỏ với tổng lượng sản xuất chiếm 27% thị phần. Chỉ số HHI của thị trường phôi thép là 1.390, xếp vào loại thị trường tập trung ở mức độ vừa phải.

Việc tăng giá của ngành thép trong thời gian qua là nhằm đảm bảo lợi nhuận hợp lý của ngành sản xuất trong nước nói chung, không phải của riêng một công ty nào. Điều này là phù hợp với mục tiêu của biện pháp tự vệ và để giảm bớt thiệt hại của ngành sản xuất trong nước. Tuy nhiên, xem xét mức độ tập trung trên thị trường, mức độ tồn kho hàng hoá và tỷ lệ sử dụng công suất toàn ngành hiện nay, Bộ Công Thương đánh giá khả năng các doanh nghiệp thép lợi dụng chính sách thuế tự vệ để chi phối thị trường và tăng giá quá mức gây thiệt hại cho người tiêu dùng là khó xảy ra.

Bên cạnh đó, việc để trống một quãng thời gian giữa việc ra quyết định thời điểm có hiệu lực (15 ngày) là cần thiết để doanh nghiệp chuẩn bị với các thay đổi về thuế và để Tổng cục Hải quan ban hành văn bản hướng dẫn các Chi cục hải quan địa phương đối với vấn đề thu thuế.

Ý kiến cho rằng quãng thời gian này đủ giúp các doanh nghiệp tranh thủ nhập khẩu, đầu cơ tích trữ hàng là không thỏa đáng vì thời gian này không đủ để hàng hoá có thể được bốc xếp tại cảng đi ở nước ngoài và kịp làm thủ tục thông quan tại cảng đến ở Việt Nam.

Đối với các ý kiến cho rằng có hiện tượng các doanh nghiệp găm hàng chờ tăng giá, Bộ Công Thương cho rằng đây có thể là hiện tượng xảy ra trong một khoảng thời gian ngắn do tâm lý tích trữ của các nhà nhập khẩu và các doanh nghiệp tiêu thụ thép trên thị trường. Tuy nhiên, với lượng tồn kho lớn của các doanh nghiệp sản xuất thép hiện nay và việc ngành thép của Việt Nam đang hoạt động ở mức khoảng 50% công suất thiết kế (có thể dễ dàng gia tăng sản lượng khi thị trường có tín hiệu tích cực) thì hiện tượng này sẽ sớm chấm dứt.

Nguồn tin: DĐDN