Qua khảo sát thực tế, có thể vấn đề ô nhiễm môi trường của nhà máy thép nếu được đặt tại vịnh Vân Phong có thể xử lý được.

Tuy nhiên, nếu Cảng trung chuyển container quốc tế (TCCQT) và DA thép Posco cùng xây dựng tại Đầm Môn – Vân Phong, sẽ không có DA nào phát triển như mong muốn.

Môi trường chỉ là một vấn đề

Tại các nhà máy mà chúng tôi tới thăm của Tập đoàn Posco, bãi than được phủ màng chống bụi hoặc phun nước tạo ẩm để ngăn bụi phát tán.

Từng khu vực sản xuất đều có cây xanh bao quanh, có hệ thống xử lý khí thải và giảm tiếng ồn. Bộ phận quản lý môi trường của nhà máy vừa theo dõi các thông số khí thải do thiết bị quan trắc ở miệng các ống khói truyền về, vừa quan sát bằng mắt thường và kính viễn vọng tình trạng khói bụi ở mọi nơi…

Cảm nhận chung, các cơ sở của Posco khá xanh và sạch. Giám đốc dự án tại Việt Nam của Posco là ông Cho Chung-Myong nói, không khí ở nhiều đường phố Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và Seoul không sạch bằng không khí trong nhà máy thép của Posco!                

Theo báo cáo nghiên cứu khả thi của Posco, DA thép Đầm Môn chiếm diện tích 903 ha. Giai đoạn 1 gồm nhà máy thép có công suất 4 triệu tấn/năm và nhà máy điện công suất 1.100 MW sẽ hoàn thành vào tháng 12/2012 nếu bắt đầu xây dựng vào tháng 4/2009, chi phí đầu tư là 5,378 tỷ USD.

Giai đoạn 2, năng lực sản xuất đạt 8 triệu tấn thép/năm, chi phí đầu tư là 4,392 tỷ USD.

Báo cáo cũng trình bày về địa điểm nhà máy và cảng, cơ sở hạ tầng, quản lý môi trường, đánh giá kế hoạch kinh doanh...

Qua báo cáo này, người có hiểu biết nhất định về khu kinh tế Vân Phong (KKTVP) và khu vực Đầm Môn sẽ thấy những vấn đề cần cân nhắc kỹ. Môi trường chỉ là một trong những vấn đề đó.

Phần Mục đích nêu rằng, dự án sẽ tạo việc làm cho 1,3 triệu người trong 5 năm xây dựng và 146.000 người trong thời gian vận hành. So sánh với tổng số người trong độ tuổi lao động của tỉnh Khánh Hoà là khoảng 750.000 người, số đoàn viên công đoàn hiện nay là 61.400 người, thấy hiệu quả tạo việc làm của DA thật lớn!

Tuy nhiên phần Kế hoạch nhân lực cho thấy, nhu cầu nhân lực của cả 3 ca khi DA vận hành chỉ là 5.485 người. Đây mới là con số đáng tin cậy, vì năm 2007 Posco sản xuất 31,064 triệu tấn thép, nhưng toàn bộ nhân lực của Posco chỉ là 17.307 người.

Không đủ nước để hoạt động?

Người của Posco tỏ ra không thoải mái lắm khi được hỏi về việc tiêu thụ nước của DA thép Đầm Môn. Vấn đề tưởng chừng là thứ yếu này lại ảnh hưởng đến tính khả thi của DA.

Nhu cầu nước của DA là 140.000m3/ngày, trong khi đến năm 2020 các nguồn nước của KKTVP chỉ có thể cung cấp 10.000m3/ngày. Tức là, dẫu có ngưng cấp nước cho Cảng TCCQT và toàn bộ các khu chức năng, khu đô thị của KKTVP cũng không đủ nước cho DA thép.    

Đã có nước từ sông Ba về qua Đèo Cả? Trong trường hợp thuận lợi nhất, hầm Đèo Cả sẽ được khởi công năm 2009 và hoàn thành cuối năm 2014, hai năm sau khi giai đoạn 1 của DA thép Đầm Môn hoàn thành.

Vả lại, đã có những dự án trị giá nhiều tỷ USD được cấp phép đầu tư vào Phú Yên, nhu cầu nước ở đó không hề nhỏ. Như vậy, Phú Yên có thể san sẻ lượng nước đủ cho Đầm Môn không? 

Vấn đề quan trọng nhất - mặt bằng. Ngoài diện tích dành cho du lịch, toàn bộ diện tích có thể xây dựng ở Đầm Môn khoảng 1.300 ha đã được quy hoạch cho Cảng TCCQT (750 ha), khu dịch vụ hậu cảng (150 ha) và khu trung tâm đa chức năng dịch vụ - thương mại - tài chính - ngân hàng (khu phi thuế quan, 400 ha).

Dự án thép Đầm Môn sẽ chiếm khoảng 650 ha của các khu này. Với diện tích còn lại, Cảng TCCQT khó phát triển đủ sức cạnh tranh với các cảng trung chuyển lớn trong khu vực.

Thậm chí, có thể cảng này sẽ chỉ là một cảng container thông thường! Mặt khác, DA thép Đầm Môn cũng sẽ gặp khó khăn trong việc kiếm đất xây dựng khu công nghiệp phụ trợ (188 ha) và khu nhà ở cho công nhân viên (200 ha).

Như vậy, chúng ta nên tạo điều kiện cho Posco đầu tư DA thép của họ ở một nơi ngoài Đầm Môn, Vân Phong. Nếu Cảng  TCCQT và DA thép Posco cùng xây dựng tại Đầm Môn, sẽ không có DA nào phát triển đạt tầm mức mong muốn.