Để tăng cường sức cạnh tranh, kể cả ở thị trường trong nước lẫn xuất khẩu, nhất là trong hoàn cảnh dư thừa công suất cho nhu cầu trong nước hiện nay, DN thép cần đầu tư từ nguồn và ứng dụng công nghệ hiện đại. Ông Nguyễn Phú Cường - Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) đã chia sẻ như vậy với phóng viên Kinh tế Việt Nam.
Với đặc trưng là ngành công nghiệp phục vụ chủ yếu cho các công trình xây dựng, trong những tháng đầu năm, khi Nghị quyết 11 của Chính phủ về những giải pháp kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo an sinh xã hội có hiệu lực, ngành thép đã gặp phải những khó khăn gì, thưa ông?
Nghị quyết 11 với đặc trưng nhằm kiềm chế lạm phát bằng cách cắt giảm đầu tư công, hạn chế việc đầu tư các dự án bất động sản, hạn chế vốn cho các dự án không phục vụ việc sản xuất ra hàng hóa… nên đã có ảnh hưởng lớn đến nhiều ngành, đặc biệt là những ngành phục vụ cho xây dựng như sắt thép và xi măng. Cụ thể, sau khi Nghị quyết 11 có hiệu lực, tiêu thụ thép đã giảm đi khá rõ rệt, nhất là từ tháng 5 đến tháng 6, ngành thép đã tiêu thụ rất chậm. Cụ thể, tiêu thụ thép tháng 5 giảm khoảng 10-20% so với tháng 4; sản xuất thép xây dựng trong tháng 6 giảm 24,6% so với tháng 5.
Trước tình trạng ngành thép phát triển ồ ạt, phá vỡ quy hoạch như thời gian qua, bên cạnh những hạn chế, việc cắt giảm đầu tư công có phải là một trong những giải pháp giúp rà soát lại ngành thép để loại bỏ công nghệ lạc hậu và hạn chế việc phát triển tràn lan không, thưa ông?
Có một thực trạng rất nguy hại đối với phát triển ngành thép thời gian qua là các DN thép đã phát triển ồ ạt, tràn lan, không kiểm soát. Điều này dẫn đến thực trạng là hiện nay hầu hết các sản phẩm thép sản xuất trong nước đều gấp đôi hoặc gần gấp đôi nhu cầu. Ví dụ như tổng công suất thép xây dựng cả nước là 9 triệu tấn nhưng tiêu thụ chỉ khoảng 5,6 triệu tấn/năm; các sản phẩm cán nguội để làm tráng tôn, mạ kẽm, tôn phủ màu tổng công suất 2,7 triệu tấn nhưng tiêu thụ trong nước chỉ khoảng 1,3-1,4 triệu tấn. Bên cạnh đó, nhiều DN thép nhỏ tại các làng nghề còn là địa điểm làm thép giả, thép nhái các thương hiệu nổi tiếng, ảnh hưởng lớn đến uy tín một số DN.
Nghị quyết 11 của Chính phủ ban hành thời gian qua có thể nói đã góp một phần quan trọng hạn chế tình trạng “bỗng dưng” mọc lên một dự án thép nho nhỏ ở đâu đó. Bởi trong hoàn cảnh khó khăn như vậy, những DN lớn, kinh doanh nhiều mặt hàng, có khả năng lưu chuyển vốn lớn mới có thể trụ được và đủ sức cạnh tranh. Nhiều DN thép có công suất nhỏ, chủ yếu từ 200.000-300.000 tấn trở xuống, công nghệ lạc hậu đã không thể trụ nổi, phải dừng sản xuất hoặc bán lại cho chủ khác để họ đầu tư mới.
Theo ông có những giải pháp nào cho các DN thép trong bối cảnh thị trường thép trong nước đang gặp rất nhiều khó khăn?
Trước tình trạng dư thừa công suất thép cho nhu cầu sử dụng trong nước như thời gian qua, nếu không xuất khẩu thì sẽ khó khăn cho cả DN và Nhà nước. Bởi có xuất khẩu các sản phẩm trong nước thì mới có tiền nhập nguyên liệu đầu vào cho sản xuất thép, tránh được nhập siêu (nhập siêu trong ngành thép năm 2010 lên tới 6 tỷ USD). Nếu như năm nay không giảm được con số này sẽ dẫn đến gánh nặng lớn cho Nhà nước và mục đích phấn đấu giữ nhập siêu ở mức 14-15 tỷ USD của cả nước sẽ rất khó khăn.
Có thể nói, năm 2010, xuất khẩu thép đã đạt được những thành công nhất định khi đạt mức 1,4 triệu tấn, thu về hơn 1 tỷ USD. Mục tiêu đề ra của ngành thép năm nay là phải xuất khẩu trên 2 triệu tấn, đạt 2 tỷ USD. Muốn đạt được con số này, DN thép đã và đang nỗ lực đầu tư, ứng dụng khoa học công nghệ để nâng cao sức cạnh tranh. Nhiều DN đã ghi dấu ấn trên thị trường xuất khẩu như Công ty Thép Việt Đức, Công ty TNHH Thép SeAH, Công ty Thép Sunsteel… Bên cạnh đó cũng cần nhiều hơn những hỗ trợ của Nhà nước về thuế xuất khẩu để DN có thêm sức cạnh tranh trên thị trường nước ngoài.
Hiện nay, không thể phủ nhận nhiều DN thép vẫn đang sử dụng công nghệ lạc hậu, tiêu tốn nhiều năng lượng, ảnh hưởng đến môi trường. Vậy DN thép cần có những giải pháp nào để hướng đến phát triển bền vững, thưa ông?
Chúng ta đã gia nhập các tổ chức quốc tế như WTO, AFTA có nghĩa là không còn sự bảo hộ của Nhà nước, DN thép có tồn tại được hay không là ở hiệu quả sản xuất của nhà máy. DN có công nghệ lạc hậu, tốn nhiều năng lượng, nguyên nhiên vật liệu chắc chắn sẽ không thể có đủ sức cạnh tranh và sẽ bị đào thải. Thực tế cho thấy nhiều DN thép đã phải chuẩn bị rất lâu và họ đã nhìn ra được hướng đi bền vững cho ngành. Do đó, càng về sau này, DN thép càng có xu hướng đầu tư những dự án có quy mô lớn, công nghệ hiện đại để đi trước đón đầu những thách thức, biến động không chỉ để cạnh tranh trong nước mà cả cạnh tranh ở nước ngoài. Hiện quy mô các dự án thép phần nhiều là từ 500.000 đến 1 triệu tấn chứ không có 200.000-300.000 tấn nữa. Hoặc ví dụ như trong đầu tư các lò điện thì nếu trước đây chỉ có Công ty Hòa Phát làm được 2 lò 20 tấn/mẻ là hiện đại lắm rồi, thì hiện nay DN chủ yếu đầu tư các lò có công suất 120 tấn/mẻ. Những công nghệ như vậy đã giúp DN thép giảm tiêu hao điện từ 600KWh xuống còn 300KWh/tấn sản phẩm, mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn.
Ngoài việc đầu tư công nghệ thì việc tận dụng các nguồn tài nguyên trong nước cho sản xuất thép, hạn chế nhập khẩu cũng là việc quan trọng. Đáng mừng là mới đây, chúng ta đã đầu tư xây dựng Nhà máy gang thép Lào Cai công suất 500.000 tấn phôi/năm. Tôi cho rằng tất cả các dự án sử dụng được nguyên liệu trong nước cho sản xuất đều là dự án tốt nhất, hiệu quả nhất vì quặng của thế giới hiện rất đắt, vào khoảng 179 USD/tấn, trong khi quặng ở Việt Nam nếu tận dụng được cùng lắm chỉ có giá 400.000 đồng/tấn. Nếu chúng ta sử dụng được quặng ở Việt Nam thì sẽ rất kinh tế, vừa sử dụng tài nguyên trong nước rất hợp lý. Ví dụ, Công ty Gang thép Thái Nguyên có đến hơn 8.000 công nhân mà vẫn hoạt động tốt, trong khi nhiều nhà máy khác vài trăm công nhân vẫn chật vật. Bởi vì Gang thép Thái Nguyên tận dụng được quặng, sản xuất được phôi từ quặng để đưa vào sản xuất nên sức cạnh tranh của họ rất lớn. Đầu tư từ nguồn cũng chính là một trong những giải pháp quan trọng nhằm tăng sức cạnh tranh cho DN thép thời gian tới./.
Xin cảm ơn ông!
![[Báo cáo] Thị trường thép quý III/2024: Tiêu thụ thép toàn cầu có thể tăng trưởng âm năm thứ ba liên tiếp](https://www.satthep.net/image/cache/catalog/tin-tuc/025-400x200.jpg)
