Giá thép và nguyên liệu sản xuất gần đây tăng mạnh. Điều này xảy ra trong bối cảnh Trung Quốc, nhà sản xuất, nhà tiêu thụ thép lớn nhất thế giới đang tìm cách cắt giảm lượng thép thô.

Trung Quốc giảm sản xuất và xuất khẩu thép

Ngày 28/4, Trung Quốc tuyên bố xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với một số nguyên liệu dùng trong sản xuất thép. Theo đó, phí nhập khẩu gang thỏi, phôi thép và thép phế liệu sẽ là 0. Đồng thời, việc hoàn thuế xuất khẩu thép cũng bị xóa bỏ. Mục đích của các động thái này được giải thích là để giảm chi phí nhập khẩu, tăng cường nhập khẩu các nguồn lực thép và hỗ trợ việc giảm sản lượng thép thô trong nước.

Trước đó, Trung Quốc, nước sản xuất quá nửa sản lượng thép toàn cầu, đã cam kết giảm sản lượng thép năm nay như là một phần trong kế hoạch giảm phát thải carbon từ một trong những ngành công nghiệp ô nhiễm nhất.

Bộ Công thương đã đề nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo một số bộ có cơ chế hỗ trợ giúp giảm giá thép. Trong đó, đề nghị Bộ Tài chính có chính sách điều tiết thuế nhập khẩu đối với một số mặt hàng thép có biến động lớn về giá.

Ngoài biện pháp thuế phí, các biện pháp hành chính cũng được áp dụng, như việc chính quyền địa cấp thị Đường Sơn yêu cầu 23 nhà sản xuất tại địa phương phải cắt giảm sản lượng thép trong năm 2021 để giảm phát thải carbon 30-50%. Việc cắt giảm này dẫn đến công suất sản xuất thép thô sẽ sụt giảm khoảng 34 triệu tấn/năm.

Ngoài Đường Sơn, Hiệp hội Gang thép của tỉnh Giang Tô, nơi sản xuất 121 triệu tấn thép thô năm 2020 (chiếm 11% tổng sản lượng thép thô của Trung Quốc), trước đó cũng đã kiến nghị kiểm soát sản lượng thép. Thành phố Tần Hoàng Đảo của tỉnh Hà Bắc thì đã có kế hoạch cắt giảm 30% trong tổng sản lượng 12 triệu tấn thép thô/năm.

Các nỗ lực cắt giảm sản xuất thép của Trung Quốc như ở Đường Sơn cũng chính là một trong những nguyên nhân dẫn đến giá thép tăng mạnh ở Trung Quốc từ tháng 4/2021, theo nhận định của Fitch. Do vậy, một số nhà phân tích nghi ngờ Trung Quốc sẽ quyết tâm thực hiện mục tiêu cắt giảm thép của mình khi giá thép tăng quá mạnh.

Ngoài ra, Trung Quốc chỉ tìm cách cắt giảm sản lượng thép tại các nhà máy sử dụng lò cao công nghệ cũ gây ô nhiễm. Việc cắt giảm sản lượng thép tại những nhà máy này sẽ được bù đắp bởi những nhà máy có công nghệ hiện đại, tuân thủ quy định về môi trường, bên cạnh những nhà máy luyện thép bằng lò hồ quang điện. Nếu giá thép vẫn đứng ở mức cao như những tuần vừa rồi, sẽ kích thích các nhà sản xuất tiếp tục tăng sản lượng.

Đó là chưa kể đến kế hoạch tăng công suất thêm 30 triệu tấn trong năm nay từ các nhà máy mới được xây dựng, đáp ứng tiêu chuẩn về môi trường của Trung Quốc, và như vậy cũng có nghĩa là sản lượng thép của Trung Quốc khó mà giảm như ý định của Chính phủ.

Thực tế là bất chấp chuyện cắt giảm sản xuất ở Đường Sơn, sản lượng thép thô của Trung Quốc trong 4 tháng đầu năm nay vẫn tăng đến 16% so với cùng kỳ năm 2020, đạt 375 triệu tấn, theo số liệu mới nhất của Hiệp hội Gang và Thép Trung Quốc.

Việc xóa hoàn thuế xuất khẩu thép cũng sẽ giúp tăng nguồn cung cho thị trường thép nội địa. Ngoài ra, nhu cầu tiêu thụ thép ở Trung Quốc sẽ giảm nhiệt trong những tuần tới khi mùa hè đang đến, là mùa có nhu cầu xây dựng chậm lại.

Do vậy, Fitch dự báo, tại Trung Quốc đà tăng giá thép sẽ chậm lại trong những tháng tới, dù vẫn đứng ở mức cao.

Kiến nghị hạn chế xuất khẩu thép ở Việt Nam

Đối phó với giá thép trong nước tăng cao, ngoài giải pháp yêu cầu doanh nghiệp tăng sản lượng sản xuất, Bộ Công thương đang tính hạn chế xuất khẩu loại thép mà trong nước có nhu cầu.

Như phân tích ở trên, giá thép tại Trung Quốc - nước chiếm quá nửa sản lượng sản xuất và tiêu thụ thép toàn cầu, đồng thời xuất khẩu gần 60 triệu tấn thép/năm, trong những tháng tới sẽ hạ nhiệt, nên giá thép tại Việt Nam cũng không thể neo ở mức cao như hiện nay. Do đó, lý do chính để đề xuất hạn chế xuất khẩu thép của doanh nghiệp Việt Nam sẽ không còn nữa.

Ngược lại, nếu doanh nghiệp thép Việt Nam có khả năng xuất khẩu thép ngay trong một vài tháng tới thì cần tranh thủ, cần được khuyến khích tăng cường xuất khẩu để tận dụng cơ hội giá thép vẫn còn ở mức cao trong mấy tháng tới. Điều này càng có ý nghĩa với những doanh nghiệp thép đã tích lũy đủ/thừa nguyên liệu sản xuất thép (quặng sắt, than mỡ, than cốc) từ những quý trước.

Ngoài ra, việc hạn chế xuất khẩu bằng mệnh lệnh hành chính là điều không nên làm. Trung Quốc cũng muốn hạn chế xuất khẩu thép, nhưng họ chỉ thực hiện bằng việc xóa bỏ hoàn thuế xuất khẩu mà thôi, chứ không có chuyện cấm đoán bằng mệnh lệnh hành chính (có thể do e ngại vi phạm các quy định về thương mại quốc tế). Giả sử Việt Nam cũng đã áp dụng hoàn thuế xuất khẩu với thép, thì nay, nếu muốn giữ lại thép cho tiêu dùng nội địa, cũng chỉ nên dùng biện pháp như vậy và quyết định xuất khẩu hay bán trong nước nên là quyết định thuần túy của doanh nghiệp.

Nguồn tin: Đầu tư