Tại phiên họp của ủy ban Thường vụ Quốc hội (QH) hôm qua (12.5), Chính phủ đã trình báo cáo về việc sử dụng nguồn lực tài chính trong các gói kích cầu đầu tư, tiêu dùng thực hiện trong năm nay và các năm tiếp theo. Theo đó, qui mô của gói kích cầu đến nay ước khoảng 143.000 tỷ đồng, tương đương với khoảng tám tỷ USD. Trong đó, các khoản chi lớn nhất gồm: hỗ trợ lãi suất vay tín dụng (17.000 tỷ đồng), chi chuyển nguồn vốn đầu tư kế hoạch năm 2008 sang năm 2009 khoảng 30.200 tỷ đồng, phát hành thêm trái phiếu Chính phủ: 20.000 tỷ đồng… Theo Chính phủ, việc triển khai các nguồn vốn trên đã đạt “nhiều kết quả tích cực”: kinh tế vẫn tăng trưởng 3,1% trong quý 1, là một trong 12 nước trên thế giới có tốc độ tăng trưởng dương (trong 170 nước do ngân hàng Thế giới khảo sát); công nghiệp vẫn liên tục tăng trưởng sau khi bị giảm sâu trong tháng 1; kim ngạch xuất khẩu 4 tháng tương đương cùng kỳ năm trước…, các cân đối kinh tế vĩ mô như thu, chi ngân sách, tiền tệ, cán cân thanh toán quốc tế giữ được ổn định…

Mặc dù đánh giá rằng, việc tăng cường các nguồn lực tài chính quốc gia để ngăn chặn suy giảm kinh tế và giữ được mức tăng trưởng GDP ở mức hợp lý, nhưng ủy ban Tài chính ngân sách của QH, cơ quan đã thực hiện giám sát việc quản lý, sử dụng vốn kích cầu, đã có những nhận định, cảnh báo đáng chú ý về việc sử dụng gói kích cầu. Có ý kiến trong ủy ban Tài chính và ngân sách cho rằng, việc bù lãi suất 4% thực chất chỉ là khoản cứu trợ cho hệ thống ngân hàng, mà không mang ý nghĩa gì nhiều cho mục đích kích cầu. Nhiều thành viên của ủy ban này cho rằng, khi vay vốn được hỗ trợ lãi suất, việc đảo nợ là “khó tránh khỏi” và diễn ra phổ biến ở nhiều doanh nghiệp đang gặp khó khăn do trước đây vay nợ với lãi suất quá cao. Một số ý kiến trong ủy ban Tài chính ngân sách cho rằng, việc miễn giảm thuế cho doanh nghiệp vừa qua là chưa sát, vì các đối tượng được miễn, giảm lại là những doanh nghiệp có thu nhập, không thuộc diện khó khăn cần miễn giảm thuế. Hơn nữa, việc miễn, giảm bình quân 30% thuế thu nhập doanh nghiệp và giãn thời hạn nộp 9 tháng với doanh nghiệp vừa và nhỏ là “sự cào bằng” giữa doanh nghiệp khó khăn và không gặp khó khăn, nên ngân sách thì giảm thu, mà mục tiêu hỗ trợ doanh nghiệp khó khăn lại không đạt được. Chính sách miễn giảm 50% thuế VAT với 30 nhóm mặt hàng, miễn giảm thuế thu nhập cá nhân…theo nhiều thành viên của ủy ban Tài chính và ngân sách, đã làm giảm thu ngân sách rất lớn (khoảng 28.000 tỷ đồng), nhưng trên thực tế, hiệu quả kinh tế chưa cao. “Số đông doanh nghiệp và người lao động có thu nhập thấp chưa được hưởng lợi từ các chính sách miễn, giảm thuế này; chưa khuyến khích các doanh nghiệp giảm chi phí, hạ giá thành, tạo cơ hội cho hàng nước ngoài tràn vào,” báo cáo của ủy ban Tài chính ngân sách nêu.

Theo ủy ban Tài chính ngân sách của QH, việc tạm hoãn thu hồi vốn ứng trước và chuyển nguồn vốn đầu tư chưa chi hết năm 2008 qua 2009 khoảng 37.000 tỷ đồng là quá lớn, dễ tác động không tốt đến an ninh tài chính quốc gia. Nếu cộng cả với vốn phát hành trái phiếu, vốn chi cho đầu tư phát triển năm nay, tổng vốn tập trung cho xây dựng cơ bản lên tới trên 213 ngàn tỷ đồng. Nguồn vốn này rất lớn, gây khó khăn cho việc thực hiện chính sách tiền tệ, và có nguy cơ lạm phát cao, đồng thời dễ phát sinh tiêu cực, lãng phí, thất thoát vốn ngân sách. Một đánh giá đáng chú ý khác của ủy ban Tài chính, việc chi tiêu với nguồn vốn khá lớn (tương đương 10% GDP) có thể làm ảnh hưởng sức cạnh tranh của nền kinh tế do việc cho vay nặng tính bao cấp, thiên về qui mô, tốc độ, không phát huy vai trò điều tiết của kinh tế thị trường trong việc cơ cấu lại sản xuất, sản phẩm và thị trường…, làm gia tăng, kéo dài tình trạng cạnh tranh bất bình đẳng giữa các loại hình doanh nghiệp.

Ủy ban Kinh tế của QH cũng có một số khuyến nghị về triển khai kích cầu. Theo đó, khó khăn lớn nhất hiện nay của doanh nghiệp là tiêu thụ sản phẩm. Do đó, cần tập trung kích cầu đầu tư trên cơ sở khai thác nhu cầu đầu tư về cơ sở hạ tầng, hạ tầng xã hội với những địa chỉ có khả năng giải ngân nhanh. “Cần đặc biệt chú trọng đến đầu tư cho nông nghiệp, nông thôn, nhất là công nghệ chế biến, hỗ trợ tiêu thụ nông sản…vì đây là khu vực có khả năng hấp thụ vốn nhanh, có hiệu ứng lan tỏa nhanh, tạo nhiều công ăn việc làm”, ông Hà Văn Hiền, chủ nhiệm ủy ban này nói. Ủy ban Kinh tế cho rằng, yếu tố thời gian mang lại hiệu quả cao cho kích cầu, nhưng chưa được chú ý. Do đó, Chính phủ cần định ra thời gian khung, đảm bảo tiến độ cho các hạng mục cụ thể trong gói kích cầu.

(SGTT)