Sau khi Bộ Công thương áp dụng biện pháp tự vệ đối với mặt hàng phôi thép và thép dài nhập khẩu vào Việt Nam, lượng thép này nhập khẩu vào Việt Nam sụt giảm mạnh. Tuy nhiên, một lượng lớn thép nhập khẩu khác lại ồ ạt tràn vào khiến các doanh nghiệp trong ngành xảy ra mâu thuẫn lợi ích.

Theo Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), sau khi quyết định áp thuế tự vệ tạm thời có hiệu lực từ tháng 4-2016, lượng thép cuộn nhập khẩu bị áp thuế tự vệ sụt giảm rõ rệt, tổng lượng nhập thép cuộn 9 tháng đầu năm nay chỉ bằng 60% cùng kỳ năm 2015 và bằng 44% tổng lượng nhập cả năm 2015.

Ghi nhận diễn biến thị trường cho thấy, ngay khi có quyết định áp thuế tự vệ, giá thép trong nước đã tăng chóng mặt, tăng khoảng 2 triệu đồng/tấn. Lý giải về nguyên nhân thép tăng giá đột ngột, đại diện VSA cho biết, do có sự đầu cơ trong nước ngay sau thời điểm có quyết định áp thuế tự vệ.

Sau khi Bộ Công thương quyết định áp thuế tự vệ tạm thời đối với mặt hàng phôi thép và thép dài nhập khẩu vào Việt Nam với mức thuế lần lượt là 23,3% và 15,4%, tăng trưởng ngành sản xuất thép xây dựng 10 tháng năm 2016 tăng 20,8% so với cùng kỳ năm 2015. Lượng sản xuất phôi thép đạt khoảng 6,5 triệu tấn, tăng 33% so với cùng kỳ. Một số doanh nghiệp hoạt động trở lại, nhiều doanh nghiệp thoát lỗ và bắt đầu có lãi.

Tuy vậy, nhiều doanh nghiệp sản xuất trong nước vẫn đệ đơn “tố” lượng thép nhập khẩu, vì nghi ngờ có gian lận trong hoạt động xuất khẩu. Cụ thể, trong văn bản kiến nghị của 18 doanh nghiệp thép cho biết, từ khi áp thuế tự vệ với thép dài và phôi thép, nhiều doanh nghiệp kê khai sang mã số nhập khẩu HS khác đối với thép cuộn (một trong những sản phẩm chưa thuộc đối tượng áp thuế tự vệ thương mại - PV).

Theo tính toán của VSA, lượng nhập các mã thép cuộn không thuộc phạm vi áp thuế tự vệ thương mại tăng lên rõ rệt. Tính riêng 10 tháng năm nay, lượng thép cuộn nhập khẩu đã tăng gấp hơn 4 lần so với tổng lượng nhập của cả năm 2015. Đáng chú ý là xuất hiện hàng loạt doanh nghiệp nhập khẩu hoàn toàn mới sản phẩm không chịu thuế hoặc thuế suất thấp.

Theo Phó Chủ tịch VSA Nguyễn Văn Sưa, gần đây có xuất hiện tình trạng nhập khẩu ồ ạt thép cuộn kê khai vào mã HS 7213.91.90 tăng đột biến với mức thuế xuất nhập khẩu thấp chỉ 3%. “Việc nhập khẩu ồ ạt này đang gây tác động tiêu cực đến ngành sản xuất trong nước. Do đó, nhiều cơ sở thép trong nước kiến nghị mở rộng phạm vi áp dụng biện pháp tự vệ. Trên cơ sở đó, VSA cũng đã có đơn gửi các bộ ngành liên quan có giải pháp để bảo vệ sản xuất trong nước”, ông Sưa cho biết.

Để giải quyết những mâu thuẫn trên, mới đây, Cục Quản lý cạnh tranh - Bộ Công thương đã tổ chức cuộc họp với hơn 20 doanh nghiệp nhập khẩu, sản xuất thép trong nước. Các doanh nghiệp nhập khẩu thép khẳng định không có sự lẩn tránh thuế mà chỉ nhập do nhu cầu trong nước về nguyên liệu sản xuất tăng cao. Ngoài ra, do mã sản phẩm thép dài nhập khẩu vào Việt Nam bị áp thuế tự vệ cao tới 15,4%, đẩy giá thành cao, nên doanh nghiệp chuyển sang mặt hàng tương ứng và chưa bị áp thuế hoặc áp thuế thấp.

Đại diện các doanh nghiệp này cho biết, doanh nghiệp nhập khẩu thép về chỉ để làm nguyên liệu sản xuất. Việc nhập khẩu, không mua trong nước là do chất lượng thép trong nước không đáp ứng được yêu cầu về hàm lượng thành phần...

“Bên cạnh đó, phía các nhà nhập khẩu rất linh hoạt trong thanh toán, có thể trả chậm 6 tháng với lãi suất thấp của đồng USD. Trong khi đó, khi ký hợp đồng với doanh nghiệp trong nước buộc phải thanh toán 100% giá trị khi mở hợp đồng, từ đó đưa đến lợi nhuận thấp, thậm chí không có lợi nhuận”, đại diện một doanh nghiệp nhập khẩu thép trình bày.

Tại cuộc họp này, Bộ Công thương cũng đưa ra quan điểm và cảnh báo các doanh nghiệp sản xuất thép, nếu không đáp ứng chất lượng lẫn giá thành cạnh tranh, buộc phải nhập khẩu. Bởi nếu các doanh nghiệp sản xuất không đáp ứng được nhu cầu, nhưng lại giữ thuế cao sẽ ảnh hưởng tới ngành công nghiệp chế tạo, cơ khí và quyền lợi người tiêu dùng.

“Cơ quan Nhà nước bảo vệ sản xuất trong nước với điều kiện các doanh nghiệp phải tích cực đầu tư sản xuất đáp ứng nhu cầu trong nước, còn cái gì trong nước không làm được thì phải đề xuất xem xét”, đại diện Bộ Công thương nêu quan điểm.

Theo các chuyên gia kinh tế, việc áp dụng biện pháp tự vệ dẫn tới giá phôi thép (nguyên liệu đầu vào của thép thành phẩm) tăng, khiến giá thép xây dựng tăng. Người tiêu dùng sẽ phải chịu thiệt thòi nhiều nhất, chưa tính tới những thiệt hại, thua lỗ của phần đông các doanh nghiệp thép do chi phí đầu vào tăng lên.

“Do đó, cần phải cân nhắc kỹ lưỡng việc áp thuế tự vệ trên cơ sở cân đối lợi ích tổng thể và hài hòa quyền lợi giữa nhà sản xuất trong nước và người tiêu dùng và quan trọng là phải tôn trọng quy luật thị trường, không để ảnh hưởng đến uy tín quốc gia”, chuyên gia kinh tế Nguyễn Đức Minh Hải, Đại học Quốc gia TPHCM đề nghị.

Nguồn tin: ĐTTC