Gói trừng phạt của Mỹ nhằm vào Iran khiến những nước có quan hệ kinh tế và thương mại với Iran như Italy và các nước thuộc Liên minh châu Âu (EU) đối mặt với hậu quả kinh tế không thể tránh khỏi.

Tập đoàn Total của Pháp chính thức rút dự án đầu tư tại Iran. Ảnh: TTXVN

Trang mạng toscanaoggi.it mới đây đăng bài phỏng vấn chuyên gia về Trung Đông-Bắc Phi của Viện Nghiên cứu Quốc tế (ISPI) của Italy, ông Alberto Negri, đánh giá những tác động của lệnh trừng phạt kinh tế mà Mỹ tái áp đặt với Iran sẽ ảnh hưởng như thế nào đối với kinh tế châu Âu, đặc biệt là Italy, cũng như tình hình chính trị tại khu vực Trung Đông.

Gói trừng phạt đầu tiên có hiệu lực từ ngày 7/8 nhằm vào các mặt hàng xuất khẩu chiến lược của Iran như thảm, vàng, kim loại quý, bán hàng trực tiếp hoặc gián tiếp, cung cấp và vận chuyển than chì, kim loại thô hoặc bán thành phẩm như nhôm, thép, than đến hoặc đi từ Iran. Chính phủ Iran cũng bị cấm mua USD.

Gói trừng phạt thứ hai nặng hơn nhiều sẽ được kích hoạt từ ngày 4/11, nhằm vào "những đối tượng không phải người Mỹ". Đó là những nước có quan hệ kinh tế và thương mại với Iran như Italy và các nước thuộc Liên minh châu Âu (EU), với hậu quả kinh tế không thể tránh khỏi. Mục tiêu của gói này sẽ nhắm vào việc xuất khẩu dầu thô, ngành năng lượng, ngân hàng và tài chính.

Theo Alberto Negri, quyết định của Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran năm 2015 đã gây bất ổn và gây lo ngại trong khu vực. Điều đáng nói là Hiệp ước này được cộng đồng quốc tế ký kết, dưới sự bảo trợ của Liên hợp quốc, với sự chấp thuận rõ ràng của EU và các nước thuộc nhóm 5+ 1 (Mỹ, Nga, Trung Quốc, Pháp, Anh và Đức).

Ngoài ra, theo báo cáo của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), cho đến nay Iran vẫn tuân thủ các cam kết đã ký. Việc Mỹ rút khỏi thỏa thuận là một hành động tùy tiện.

Phân tích về ảnh hưởng của lệnh trừng phạt chế độ Iran, Alberto Negri khẳng định Iran sẽ có một số thay đổi về thái độ do phải đối mặt với khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng: đồng nội tệ Iran đang mất giá, lạm phát tiếp tục tăng.

Có hai khía cạnh cần xem xét: Đầu tiên là việc cơ cấu lại hàng ngũ lãnh đạo Iran theo hướng chống Mỹ. Sự rạn nứt trong nội bộ Iran là rất đáng chú ý khi thỏa thuận hạt nhân được ký kết. Phái diều hâu của Iran không muốn có một hiệp ước hạt nhân.

Khía cạnh khác là sự suy yếu của Tổng thống Rouhani - người đề xuất thỏa thuận và được coi là một trong những nhân vật chính trị ôn hòa và thực dụng nhất của Iran - ủng hộ việc tăng cường ảnh hưởng của phe cứng rắn (lực lượng Vệ binh cách mạng Pasdaran) trong chính quyền bên cạnh Lãnh tụ tối cao Ali Khamenei.

Đề cập đến ảnh hưởng đối với dân chúng, Alberto Negri cho rằng tại các thành phố của Iran, thái độ bất mãn có sự xoay chuyển: một mặt, các cuộc biểu tình chống Mỹ xuất hiện, nhưng mặt khác, có những cuộc biểu tình bắt nguồn từ cuộc khủng hoảng kinh tế và sự thiếu kiên nhẫn của phần lớn người dân.

Nhận định về những tác động của lệnh trừng phạt đối với nền kinh tế của Italy, Alberto Negri cho biết Italy là đối tác thương mại lớn nhất của Iran, trước cả Pháp và Đức. Trao đổi thương mại hàng năm khoảng 5 tỷ euro.

Hàng năm, các công ty Italy xuất khẩu hàng hóa từ 1,8 tỷ euro đến 2 tỷ euro. Đây chủ yếu là các doanh nghiệp vừa và nhỏ và sẽ gánh chịu những hậu quả tiêu cực. Sau đó là những đơn hàng lớn hơn, khoảng 26 tỷ-27 tỷ USD các đơn đặt hàng có thể sẽ bị "đóng băng" bởi lệnh trừng phạt của Mỹ.

Quả thực, đây sẽ là thiệt hại rất nghiêm trọng đối với Italy và các nước châu Âu khác, những nước mà trong những năm gần đây - sau khi Iran được gỡ bỏ các biện pháp trừng phạt - đã nối lại quan hệ thương mại, bao gồm cả việc nhập khẩu dầu.

Đề cập đến quy chế ngăn chặn của EU có thể bảo vệ các công ty của Italy và châu Âu, Alberto Negri cho rằng quy định này chưa bao giờ được thử nghiệm và trên hết nó cần thực hiện các biện pháp để đảm bảo rằng các giao dịch tài chính với Iran được tiếp tục.

Các khoản thanh toán từ Iran không bị phá vỡ bởi quy chế ngăn chặn. Với các biện pháp trừng phạt này, các ngân hàng châu Âu không thể hoạt động ở Mỹ nếu họ làm ăn với Iran. Do đó, cần thiết phải tạo ra một tổ chức ngân hàng "euro" nhằm thực hiện các giao dịch chỉ bằng đồng tiền euro để không rơi vào sự trừng phạt của Mỹ. Đây là thách thức phải đối mặt với Italy.

Trả lời hãng thông tấn Iran Tasnim ngày 11/8, bà Nathalie Tocci, trợ lý của Đại diện cấp cao về chính sách an ninh và đối ngoại EU Federica Mogherini, cho biết thỏa thuận hạt nhân Iran là một thỏa thuận đa phương thông qua con đường ngoại giao, tuân thủ luật pháp quốc tế, phù hợp với những nguyên tắc cơ bản trong chính sách đối ngoại của EU và cũng là công thức duy nhất mang lại hòa bình và an ninh quốc tế.

Bà Tocci cũng chỉ ra mối đe dọa trừng phạt của Mỹ đối với bất kỳ ai làm ăn với Iran, và tuyên bố rằng chưa bao giờ có việc chính quyền Mỹ trừng phạt những đồng minh thân cận nhất của mình chỉ bởi họ tôn trọng một thỏa thuận mà Mỹ cũng ký kết. Đây là một tình huống chưa từng có mà người châu Âu chỉ mới bắt đầu phải đối mặt.

Nguồn tin: Bnews