Việc một số ngân hàng triển khai bán ngoại tệ cho người dân đã khiến thị trường ngoại tệ bớt nóng và tỷ giá trên thị trường cũng rời mốc cao. Tuy nhiên, trong khi thị trường ngoại tệ hạ nhiệt thì lãi suất VND lại đang tăng mạnh khiến nhiều người lo lắng rủi ro đang đến gần.

Báo động huy động lãi suất “lách luật”

Ngày 28/3, lãi suất trên thị trường mở (liên ngân hàng) đã tăng rất mạnh. Kỳ hạn 1 tuần vọt lên 21-22%/năm, tăng 2-3%/năm so với cuối tuần trước; kỳ hạn 1 tháng lãi suất có lúc lên đến 23%/năm. Một chuyên gia trong lĩnh vực tài chính cho rằng, nhu cầu vốn đáp ứng thanh khoản trước mắt của một số ngân hàng nhỏ có thể là nguyên nhân chính dẫn đến sự tăng nhiệt đáng kể của mặt bằng lãi suất trên thị trường mở. Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN) các giao dịch VND vẫn tập trung chủ yếu vào các kỳ hạn ngắn (qua đêm và 1 tuần) với doanh số giao dịch của hai kỳ hạn chiếm đến 69% tổng doanh số.

Trên thị trường, để thu hút vốn của người dân, sau khi tăng mạnh lãi suất không kỳ hạn, nhiều ngân hàng thương mại cũng nâng lãi suất kỳ hạn tuần lên sát trần 14%/năm. Từ chỗ chỉ 2-3%/năm thì hiện lãi suất không kỳ hạn đã lên tới 9-11%/năm. Lãi suất kỳ hạn ngắn cũng được đẩy lên cao ngang bằng kỳ hạn dài. Lãi suất kỳ hạn 1-3 tuần phổ biến tại các ngân hàng từ 13,9-13,97%/năm, tức chỉ thấp hơn 0,03-0,1%/năm so với trần lãi suất. Huy động vốn khó khăn, các ngân hàng chỉ biết giành thị phần của nhau bằng việc tăng lãi suất huy động và áp dụng đủ “chiêu” lách luật. Để tránh thiệt thòi cho khách hàng gửi tiền trước hạn không được lãi suất cao, các ngân hàng đồng loạt triển khai hình thức gửi tiền có kỳ hạn nhưng rút gốc linh hoạt, lãi suất thực gửi, tiết kiệm lãi suất thả nổi… Thực tế đây chính là hình thức gửi tiền không kỳ hạn mà vẫn được hưởng lãi suất cao, thậm chí ngang bằng với có kỳ hạn. Hoạt động này đang làm méo mó thị trường, gây tâm lý và hiệu ứng bất ổn cho các ngân hàng. Nhiều ngân hàng do phải giữ chân khách hàng đã phải chạy theo hiệu ứng đám đông, nâng lãi suất không kỳ hạn và áp dụng lãi suất thả nổi cao.

Lãnh đạo một ngân hàng lo lắng: dường như huy động tiền gửi không kỳ hạn đang trở thành “xu hướng” và dẫn đến hệ quả là trước đây, cơ cấu nguồn vốn không kỳ hạn ở các ngân hàng chỉ khoảng 10% tổng nguồn huy động thì bây giờ, tỷ lệ này gấp vài lần, thậm chí có ngân hàng lên tới 39% - 40%. Khi nguồn vốn đầu vào lỏng lẻo, không ổn định sẽ khiến hoạt động của các ngân hàng thương mại bị động, thiếu kế hoạch dài hơi, ngân hàng cũng không chỉ thường xuyên phải sống chung với “ăn đong” mà còn bị đe dọa thanh khoản bất cứ lúc nào.

Thêm nhiều ngân hàng bán ngoại tệ

Dù hạn chế số lượng theo mục đích sử dụng cụ thể, nhưng cam kết bán ngoại tệ tiền mặt cho khách hàng cá nhân của một số ngân hàng thương mại đã phần nào hé mở cánh cửa nguồn cung ngoại tệ tưởng chừng bị đóng chặt trong thời gian qua. Theo đó, DongABank (DAB) cho biết sẽ bán ngoại tệ tiền mặt cho khách hàng cá nhân nếu có nhu cầu chính đáng và các giấy tờ chứng minh mục đích sử dụng đúng quy định. Khách hàng cá nhân khi đi du lịch, thăm viếng người thân, đi công tác, khám chữa bệnh hay du học ở nước ngoài sẽ được mua ngoại tệ ở nước sẽ đến và trong trường hợp không có đồng tiền nước đó. Ngân hàng này sẽ xem xét bán EUR cho khách hàng; lượng ngoại tệ cam kết bán ra căn cứ cụ thể theo mục đích sử dụng cũng như thời gian mà khách hàng lưu trú tại nước ngoài với mức cao nhất dành cho du học sinh có thể tương đương 7.000 USD/năm/người. Eximbank cũng là ngân hàng triển khai bán ngoại tệ cho người dân đúng giá không thu phí. Eximbank sẽ đáp ứng các nhu cầu tiền mặt với các loại ngoại tệ chủ yếu là USD, AUD, CAD, CHF, EUR, GBP, HKD, JPY, SGD, THB… Việc đáp ứng được căn cứ theo điểm đến của người mua là quốc gia nào để xác định bán đồng bản tệ của quốc gia đó. Trên cơ sở khách hàng xuất trình đầy đủ các chứng từ chứng minh mục đích mua, Eximbank sẽ xác định các hạn mức cụ thể.

Tiến sĩ Cao Sỹ Kiêm, thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách tiền tệ cho biết: Vài tuần trở lại đây, nguồn cung ngoại tệ đang được cải thiện tốt do các doanh nghiệp đã bán ra. Tính đến nay, các doanh nghiệp đã bán cho ngân hàng khoảng 350 – 400 triệu USD. Đã có thêm vài ngân hàng nữa tuyên bố bán ngoại tệ tiền mặt cho người dân. Một số ngân hàng bắt đầu có chủ trương phục vụ nhu cầu này do chính sách của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) có nới ra như cho thu phí, tạo điều kiện hơn… Bởi thế, để đáp ứng nhu cầu của người dân thì NHNN cần có quy chế rõ ràng để cả hệ thống triển khai. Nếu chỉ vài ngân hàng triển khai dịch vụ này là không ổn vì nhu cầu ngoại tệ của dân rải khắp nước, chỉ vài ngân hàng làm mà không có chi nhánh rộng khắp thì khó đáp ứng được.

Nguồn: Baocongthuong