Trong khi các nhà sản xuất thép châu Á thu nhỏ quy mô thì các đối thủ Trung Quốc lại đang nỗ lực để chiếm lĩnh ngôi vị số 1 trên thị trường toàn cầu.

Đại dịch SARS-CoV-2 đã kìm hãm nhu cầu thép trên toàn thế giới, trong khi nhiều doanh nghiệp Châu Á rút khỏi các dự án hiện có thì mới đây, Chủ tịch Tập đoàn thép Baowu - ông Chen Derong đã công bố kế hoạch đầu tư 2,8 tỷ USD vào một dự án tại tỉnh Hồ Bắc.

Bước tiến lớn của Baowu cho thấy đại dịch COVID-19 là một ví dụ cho thấy đại dịch COVID-19 đã phân chia các nhà sản xuất thép trên khắp thế giới thành kẻ thắng – người thua: Kẻ thắng tại Trung Quốc và người thua cuộc ở các nước Châu Á khác.

Tập đoàn Hoa Sen thoái toàn bộ vốn góp và giải thể 6 công ty thành viên được thành lập để phát triển dự án Khu liên hợp thép Cà Ná 10 tỷ USD.

Một số hãng thép lớn khác tại Châu Á như Nippon Steel của Nhật Bản hay Posco của Hàn Quốc cũng đều đang đóng cửa các lò cao cũng như xem xét lại kế hoạch đầu tư dài hạn.

Cụ thể, vào tháng 7 vừa qua, Posco thông báo sẽ đóng cửa một lò nung tại công trình Pohang. Lò cao này có thể sản xuất tới 1,3 triệu tấn thép mỗi năm, tương đương 3% tổng công suất của Posco. Posco cũng cho biết họ cũng sẽ xem xét đóng cửa hoặc cải tạo một lò khác sớm nhất vào năm 2025.

Tại Nhật Bản, lần đầu tiên sau 52 năm, sản lượng thép hàng năm dự kiến sẽ thấp hơn 80 triệu tấn. Hồi tháng 2, Nippon Steel thông báo sẽ đóng cửa hoàn toàn hai lò cao tại tỉnh Hiroshima và Wakayama trong vài năm tới. Sau điều chỉnh, hãng thép lớn nhất Nhật Bản đã cắt giảm 300 tỷ JPY (2.8 tỷ USD) chi tiêu so với mục tiêu ban đầu của giai đoạn 2018 – 2020.

Ngoài ra, đại diện của Nippon Steel còn cho biết, chi tiêu cho các khoản đầu tư kinh doanh, bao gồm cả M&A sẽ giảm 10% so với mục tiêu ban đầu trong cùng giai đoạn 600 tỷ JPY. “Chúng tôi sẽ cẩn trọng và nghiêm túc trong việc xác định mục tiêu M&A.” – phát ngôn của hãng cho biết.

Dưới con mắt của giới quan sát, động thái nói trên của các hãng thép là quá chậm trễ. Chuyên gia phân tích cấp cao của SMBC Nikko Securities - ông Atsushi Yamaguchi nhận định: “Đại dịch đã chỉ rõ sự chậm trễ trong các cải cách cơ cấu của nhiều doanh nghiệp ngành thép”.

Cuối tháng 7 vừa qua, Tập đoàn thép Hoa Sen Group của Việt Nam đã đưa ra thông báo rằng Tập đoàn này sẽ chuyển nhượng và giải thể các công ty liên quan đến dự án thép Cà Ná – Ninh Thuận do nhận thấy tình hình hiện tại không còn phù hợp với các mục tiêu ban đầu.

Hoa Sen cho biết đây là việc điều chỉnh chiến lược phát triển trung – dài hạn trong hoạt động sản xuất kinh doanh và đầu tư theo hướng tập trung nguồn lực cho mảng sản xuất kinh doanh sở trường là tôn – thép – nhựa. Như vậy, Tập đoàn Hoa Sen chính thức từ bỏ siêu dự án thép Cà Ná sau gần 4 năm từ khi thông qua chủ trương đầu tư Dự án khu liên hợp cán thép Hoa Sen Cà Ná có tổng vốn đầu tư 10,6 tỷ USD với công suất dự kiến 16 triệu tấn/năm.

Trên thực tế, trước cả khi đại dịch xảy ra, các nhà sản xuất thép bên ngoài Trung Quốc đã gặp khó khăn khi cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung diễn ra ngày một căng thẳng. Sau khi Washington tăng thuế đối với thép, các mặt hàng thép vốn ban đầu được Thổ Nhĩ Kỳ và Nga dành để xuất khẩu sang Mỹ đã chuyển hướng đã sang châu Á. Chính điều này đã kéo giá thép trong khu vực giảm.

Trái với tình hình chung tại Châu Á, các hãng thép Trung Quốc lại chứng kiến nhu cầu thép trong nước tăng nhờ các gói kích thích kinh tế và chỉ tiêu cho cơ sở hạ tầng của Chính phủ. Sản lượng thép của Trung Quốc vào năm 2019 đạt mức cao kỷ lục và chiếm 53% nguồn cung toàn cầu.

Khi Trung Quốc thu mua nhiều quặng sắt hơn để đáp ứng nhu cầu trong nước ngày càng tăng, các công ty châu Á khác bắt đầu chịu tỷ suất lợi nhuận thấp, do giá nguyên liệu thô leo thang và giá sản phẩm giảm. Sau đó, đại dịch xảy ra, và điều này đã giúp củng cố vị thế thống trị của Trung Quốc trên thị trường thép toàn cầu.

Khi Hồ Bắc bước vào giai đoạn phong toả, nền kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm lại, các dự án xây dựng phải tạm dừng và theo đó nhu cầu thép sụt giảm. Để đối phó với tình trạng trên, giới chức Bắc Kinh đã phản ứng bằng cách nới lỏng nguồn cung tiền và rót vốn nhiều hơn vào các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng.

Với những động thái tích cực đó từ Chính phủ, thị trường thép Trung Quốc đã phục hồi nhanh chóng. Trong tháng 7, sản lượng thép của Trung Quốc đã tăng 9,1% so với cùng kỳ năm ngoái lên 93,36 triệu tấn. Trong khi đó sản lượng thép toàn cầu trong tháng 7 đã giảm 2,5%.

Lần đầu tiên, Tập đoàn Baowu của Trung Quốc có khả năng vượt mặt ArcelorMittel để vươn lên trở thành nhà sản xuất thép lớn nhất thế giới.

Trong tháng 8, giá thép cuộn cán nóng tại thị trường Châu Á – vốn được sử dụng nhiều trong ngành công nghiệp sản xuất oto và thiết bị điện đã tăng 20% so với tháng 4. Việc Trung Quốc tăng tốc sản xuất cũng đã đẩy giá quặng sắt lên 30% so với tháng 1, dẫn đến lợi nhuận tăng đáng kể cho các nhà cung cấp quặng sắt của Úc như Fortescue Metals Group.

Cố vấn cao cấp của Wood Mackenzie – ông Miller Wang cho biết giá thép tăng tại Trung Quốc khiến việc xuất khẩu sang nước này "có lợi" đối với một số nhà cung cấp thép ở nước ngoài. Chẳng hạn như Công ty thép Tata của Ấn Độ đã tăng xuất khẩu sang Trung Quốc gấp hai lần kể từ tháng 4. Theo Ritesh Shah, một nhà phân tích nghiên cứu tại Investec cho biết: “Các nhà máy Ấn Độ sẽ tiếp tục xuất khẩu theo cơ hội cho đến khi nhu cầu trong nước tăng cao hơn.”

Tuy nhiên, không nhiều công ty được hưởng lợi từ việc xuất khẩu thép sang Trung Quốc. Trên thực tế, chỉ 2% thép tiêu thụ tại Trung Quốc là từ nhập khẩu. Theo ông Wang: “Thị trường thép Trung Quốc thực sự khá độc lập.”

Đồng ý với quan điểm trên, ông Eiji Hashimoto - Chủ tịch Liên đoàn Sắt thép Nhật Bản kiêm chủ tịch Nippon Steel cho biết: “Các nhà sản xuất thép Nhật Bản không thể tiếp cận với nhu cầu tăng cao tại Trung Quốc”. Một phần nguyên nhân là 60% tổng lượng tiêu thụ thép ở đất nước tỉ dân tập trung vào ngành xây dựng, trong khi Nhật Bản thường sản xuất thép chất lượng cao cho ngành ô tô.

Mặc dù ngành công nghiệp thép của Trung Quốc hiện đang có nhiều dấu hiệu lạc quan, tuy nhiên giới chuyên gia đã bày tỏ lo ngại về khả năng dư thừa sản lượng thép từ Trung Quốc. Để xoa dịu tình hình, Bắc Kinh đã đặt mục tiêu tăng thị phần nội địa do 10 hãng thép hàng đầu đất nước kiểm soát, lên tới 60% vào cuối năm nay.

Để thoát khỏi những ảnh hưởng từ cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung, các hãng thép Trung Quốc đã bắt đầu xây dựng lò cao ở khu vực Đông Nam Á. Do đó, công suất của khu vực này đã tăng lên đáng kể, đến mức Viện Gang thép Đông Nam Á đã phải đưa ra cảnh báo: Trong vài năm tới, Đông Nam Á có thể đối mặt với nguy cơ dư thừa công suất, sản lượng tăng hơn 61/5 triệu tấn/năm.

Các giám đốc của JFE Steel nhất trí. “Xu hướng nhu cầu thép hậu COVID-19 khá bất ổn. Ngay cả khi nhu cầu phục hồi, chúng tôi dự đoán tốc độ sẽ khá chậm”. Nippon Steel và JFE Steel tin họ phải tăng tốc quá trình cải cách như giảm chi phí hoạt động, đóng cửa lò cao và rút khỏi các lĩnh vực kinh doanh không có lãi như titan cuộn tấm tròn.

Hơn bao giờ hết, ông Matsumoto nói: “Cung và cầu thép toàn cầu sẽ phụ thuộc vào tình hình ở Trung Quốc”.

Nguồn tin: Enternews