Hiệp hội Thép VN (VSA) cho biết, chưa đầy 1 tháng trở lại đây, các DN thép đã giảm giá thép từ 300.000 - 600.000 đồng/tấn. Mặc dù đây đang là mùa xây dựng nhưng sức tiêu thụ đã giảm rõ rệt. Vậy đâu là nguyên nhân?

Tiêu thụ vẫn chậm dù giảm giá

Đây là thực trạng của thị trường thép hiện nay, mặc dù giá thép trên thị trường mấy tuần qua liên tục giảm giá nhưng sức tiêu thụ vẫn chậm. Sở dĩ thị trường thép "chiều lòng" người mua như vậy một phần là do giá phôi trên thế giới đang giảm mạnh. Tại thị trường VN, giá chào bán phôi thép dao động từ 550 - 590 USD/tấn CFR (giá thành và cước phí vận chuyển đến nơi giao hàng), giảm từ 80 - 110 USD/tấn. Giá chào bán thép phế loại HMS 1/2 80:20 hiện ở mức 360 - 380 USD/tấn, giảm 100 USD/tấn so với tháng 4/2010, loại thép phế rời, giá chào là 410 - 420USD/tấn nhập khẩu từ thị trường Đông Nam Á.

Bên cạnh đó, giá thép thành phẩm tại các DN hàng đầu đều giảm giá mạnh, ví dụ sản phẩm Tisco của Cty gang thép Thái Nguyên, thép miền Nam, thép Việt- Nhật, Việt - Úc... Cụ thể, giá thép tại miền Bắc của Cty gang thép Thái Nguyên và một số liên doanh dao động từ 13,5-13,6 triệu đồng/tấn (chưa có thuế GTGT), ở phía Nam của VNSteel, Vinakyoei dao động từ 13,2-13,4 triệu đồng/tấn...

VSA cho biết, giá bán thép tại các nhà máy (chưa bao gồm 10% thuế GTGT) chỉ còn 11,71 - 12,36 triệu đồng/tấn (thép cuộn) và 12,19 -13,15 triệu đồng/tấn (thép thanh).

Nhận định về giá thép trong thời gian vừa qua, VSA cho rằng, do sức tiêu thụ quá “ì ạch” nên các doanh nghiệp buộc phải giảm giá, thậm chí có một số đơn vị còn chấp nhận tăng mức chiết khấu từ 200.000 - 350.000 đồng/tấn để bán tháo lượng thép tồn kho khiến cho giá thép càng giảm thêm.

Các loại nguyên liệu khác như quặng sắt, than cốc, than mỡ trên thị trường thế giới cũng đang giảm hoặc đứng giá. Nguyên nhân chính dẫn đến giá nguyên liệu giảm là do nhu cầu thấp, sản phẩm thép tiêu thụ chậm, các nhà máy đang vận hành dưới công suất thiết kế, trong khi nguồn cung dồi dào. Theo tính toán, năm 2010, nhu cầu thép xây dựng khoảng 5,5 triệu tấn, nhưng công suất đã lên tới 7,8 triệu tấn, như vậy cung đang vượt xa cầu. Tuy nhiên, nhiều nhà đầu tư vẫn đầu tư cán thép, bỏ ngoài tai các khuyến nghị về tình trạng thừa.

Siết chặt quy hoạch ngành thép

Đây là lời khuyên của các chuyên gia khi bình luận về câu chuyện của thị trường thép. Theo các chuyên gia việc đầu tư cấp phép ồ ạt ngành thép bất chấp những lời cảnh báo đang gây lãng phí lớn về tiền của, đất đai cũng như môi trường. Việc siết chặt quy hoạch ngành thép là việc mà các ngành chức năng cần mạnh tay hơn nữa. Đối với những dự án không đủ điều kiện phát triển bền vững vì thiếu nguyên liệu, thiếu điều kiện hạ tầng như điện, nước, giao thông vận tải thì địa phương phải chỉnh sửa lại, thậm chí rút giấy phép để không cản trở các nhà đầu tư có tiềm lực khác.

Việc thừa thép không chỉ gây lãng phí lớn về công sức, tiền của của các DN thép mà quan trọng hơn nó làm cho sức cạnh tranh của thép nội ngày một kém. Các chuyên gia cũng cảnh báo việc đầu tư manh mún, nhập khẩu công nghệ cũ của một số DN thép cũng sẽ ảnh hưởng lớn sức cạnh tranh chung của ngành thép. Việc xây dựng các dự án thép cần tiính tới việc đồng bộ của hạ tầng cơ sở, giao thông, sức tiêu thụ, nguyên liệu đầu vào... Nếu những yếu tố trên không được tính toán kỹ lưỡng thì việc thất bại hay luôn ở thế yếu so với thép ngoại là điều tất yếu.

Những lời cảnh báo của các chuyên gia kinh tế với ngành thép không phải bây giờ mới có, mà từ nhiều năm nay việc cảnh báo đã được đưa ra, song do nhiều nguyên nhân các DN vẫn bỏ ngoài tai khiến cho tình trạng dư thừa thép đang trở thành căn bệnh kinh niên của ngành thép.