Ngành thép đang đứng ở tốp đầu các vụ kiện phòng vệ thương mại và dự báo tiếp tục gia tăng trong thời gian tới. Chỉ trong một khoảng thời gian ngắn, thép Việt đối mặt với 8 vụ việc.

Đây không chỉ là thách thức mà còn là cảnh báo nhằm ngăn chặn các sản phẩm được gia công hoặc tạm nhập vào Việt Nam để xuất sang các nước.

1 tháng 8 vụ khởi kiện

Chỉ tính từ ngày 16-7 đến 9-8, thép Việt đã bị khởi kiện phòng vệ thương mại và áp thuế tự vệ tạm thời từ 7 thị trường (gồm Thái Lan, EU, Canada, Malaysia, Hoa Kỳ, Liên minh kinh tế Á-Âu, Ấn Độ) với 8 vụ việc.

Riêng thị trường Hoa Kỳ, chỉ cách nhau vài ngày, thép Việt đã liên tiếp hai lần bị khởi xướng điều tra chống lẩn tránh thuế chống bán phá giá (CBPG) và chống trợ cấp (CTC).

Gần đây nhất, ngày 9-8, Tổng vụ Phòng vệ thương mại (DGTR) – thuộc Bộ thương mại và Công nghiệp Ấn Độ đã khởi xướng vụ việc điều tra chống trợ cấp đối với sản phẩm ống thép không gỉ có xuất xứ hoặc NK từ Trung Quốc và Việt Nam.

Bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập (VCCI) cho biết, theo thống kê gần đây, Việt Nam đã bị kiện chống bán phá giá (CBPG) 78 vụ. Đối với các vụ kiện chống trợ cấp (CTC), con số thống kê là 12 vụ và vụ kiện chống lẩn tránh thuế CBPG là 17 vụ. Đáng chú ý, trong số 78 vụ kiện CBPG thì có 37 vụ liên quan đến sắt thép, chiếm gần một nửa các loại hàng hóa bị kiện. Với điều tra CTC cũng có với gần 3/4 vụ kiện liên quan đết mặt hàng sắt thép.

Ông Nguyễn Văn Sưa, Phó Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) cho biết, thời gian gần đây, chủ nghĩa bảo hộ thương mại nổi lên rầm rộ trên thế giới. Ngành Thép Việt Nam bị nhiều thị trường khởi xướng kiện phòng vệ thương mại.

Những vụ kiện này đến từ các thị trường tương đối lớn, là “xương sống” trong XK thép. Điển hình là thị trường Hoa Kỳ, EU, một số nước trong khu vực ASEAN, thậm chí cả Liên minh kinh tế Á-Âu. Những vụ kiện này sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới khả năng XK của thép Việt. Từ nay đến cuối năm cũng như các năm tiếp theo, XK sản phẩm thép sẽ gặp nhiều khó khăn.

Muốn cạnh tranh, doanh nghiệp cần chủ động nguồn nguyên liệu

Theo Thống kê của Tổng cục Hải quan, xuất khẩu sắt thép các loại trong tháng 7 qua đạt 598 nghìn tấn, với trị giá đạt 430 triệu USD, tăng 32,1% về lượng và tăng 22,9% về trị giá. Qua đó đưa lượng xuất khẩu mặt hàng này trong 7 tháng từ đầu năm 2018 đạt 3,41 triệu tấn, trị giá 2,53 tỷ USD, tăng 40,6% về lượng và tăng 56,6% về trị giá so với cùng kỳ năm 2017.

Sắt thép các loại 7 tháng đầu năm nay chủ yếu xuất khẩu sang các thị trường Campuchia là 718 nghìn tấn, tăng 49,1%; Hoa Kỳ: 533 nghìn tấn, tăng 73,6%; Indonesia: 373 nghìn tấn, tăng 22,3%; Malaysia: 392 nghìn tấn, tăng 88,5%; EU (28 nước): 374 nghìn tấn, tăng 96,2% so với cùng kỳ năm trước.

Bộ Công thương dự báo, năm 2018, ngành Thép sẽ duy trì đà tăng trưởng khoảng 20% so với năm 2017. Trong đó, sản xuất thép xây dựng tăng 10%, thép lá cuộn cán nguội tăng 5%, thép ống hàn tăng 15%, sản xuất tôn mạ và sơn phủ màu tăng 12%. Đặc biệt, sản xuất thép cuộn cán nóng dự kiến tăng mạnh nhất: 154%.

Lý giải về việc thép Việt liên tục dính vào các vụ kiện phòng vệ thương mại, ông Sưa cho rằng, thép là nguyên liệu cho tất cả các ngành công nghiệp và xây dựng. Bên cạnh đó, ngành thép Việt tăng trưởng nhanh. Ngoài mở rộng tại thị trường trong nước, XK thép cũng đạt những kết quả tốt.

Theo ông Sưa, mới đây, Hoa Kỳ đã điều tra lẩn tránh thuế CBPG và CTC với thép tấm lá của Việt Nam có sử dụng nguyên liệu từ Hàn Quốc và Đài Loan.

Điều này cũng gây khó khăn cho Việt Nam. Tuy nhiên, khó khăn này có thể giải quyết được. Từ tháng 6-2017, Việt Nam đã sản xuất được nguyên liệu (thép cuộn cán nóng) để sản xuất thép tấm lá và các loại tôn. Vì vậy, để tránh việc áp thuế của Hoa Kỳ, các DN có thể sử dụng thép cuộn cán nóng của Việt Nam. Với các thị trường khác cũng tương tự.

Trên thực tế, việc có nhiều dự án mới đi vào hoạt động, đặc biệt với năng lực sản xuất thép cuộn cán nóng của Việt Nam hiện nay sẽ đủ để tạo nên CO (giấy chứng nhận xuất xứ, nguồn gốc hàng hóa).

Điều này sẽ giúp Việt Nam chứng minh được nguyên liệu sản xuất, qua đó tránh được “tai tiếng” là xuất khẩu thay cho nước khác và từ đó có thêm cơ sở để đàm phán về các biện pháp bảo hộ thương mại với Mỹ, cũng như các nước đang áp dụng những biện pháp phòng vệ với thép Việt Nam.

Bên cạnh đó, ông Sưa nhấn mạnh: “Việt Nam đang trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nhu cầu thép ngày càng tăng. Đây là cơ hội lớn cho ngành thép phát triển. Khi bị kiện ở nước ngoài nhiều, muốn phát triển, chúng ta phải bảo vệ bằng được thị trường thép trong nước, ngăn cản việc NK các sản phẩm trong nước đã sản xuất được. Hiệp hội thép sẽ đề nghị Bộ Công Thương đẩy mạnh sử dụng công cụ phòng vệ thương mại nhằm bảo vệ sản xuất thép nội địa”.

Theo Bộ Công thương, ngành thép tiếp tục phải cạnh tranh ngày càng gay gắt do thép NK thâm nhập mạnh vào thị trường Việt Nam. Bên cạnh đó, việc phải đối mặt với nhiều vụ điều tra bán phá giá từ các nước NK khiến XK thép gặp nhiều khó khăn.

Trong thời gian tới, DN ngành thép trong nước cần phải nâng cao năng lực cạnh tranh, hướng đến tự chủ được các nguồn nguyên liệu sản xuất đầu vào ngay trong nước.

Ngành công nghiệp thép trong nước phải cố gắng khép kín từ khâu đầu vào đến sản xuất để loại trừ dần nguồn gốc xuất xứ từ các nước, giảm thiểu việc các nước cho rằng Việt Nam lẩn tránh thuế.

Nguồn tin: Công an nhân dân