Từ đầu năm đến nay, thị trường vật liệu xây dựng đã nhiều lần tăng giá, trong đó đáng chú ý là mặt hàng thép xây dựng đã có tới 5 lần điều chỉnh giá bán. Vin vào cớ giá nguyên liệu đầu vào tăng, một số doanh nghiệp đã đẩy mặt hàng này tăng giá chóng mặt.

Nhiều chuyên gia trong ngành nhận định, mặt hàng này đang bị đầu cơ, làm giá và có khả năng tái diễn kịch bản của năm 2008.

Có yếu tố đầu cơ

Từ đầu tháng Ba đến nay, giá thép xây dựng liên tiếp được các doanh nghiệp điều chỉnh giá bán 4-5 lần. Gần đây nhất, giá bán thép cuộn giao tại nhà máy chưa tính thuế giá trị gia tăng phổ biến ở mức 13,77 triệu đồng/tấn, thép cây khoảng 13,87 triệu đồng/tấn.

Tuy nhiên, dạo qua các địa điểm kinh doanh vật liệu xây dựng trên địa bàn Hà Nội, giá bán lẻ thép xây dựng đã bị đẩy lên mức trên dưới 17 triệu đồng/tấn (tùy loại).

Theo nhiều chủ kinh doanh vật liệu xây dựng, trong khi các vật liệu như ximăng, gạch, đá, cát, sỏi chỉ tăng giá từ 10-20% thì thép xây dựng là mặt hàng tăng mạnh nhất trong năm tuần gần đây khiến họ cũng phải bất ngờ. Theo họ, giá thép xây dựng vẫn chưa tăng đến đỉnh điểm và giá sẽ còn tăng mạnh trong thời gian tới.

Với việc giá thép tăng mạnh trong thời gian gần đây, nhiều chủ thầu đang vướng phải thế “tiến thoái lưỡng nan,” không thực hiện tiếp hợp đồng sẽ bị phạt, còn thực hiện sẽ cầm chắc lỗ trong tay.

Theo chủ thầu xây dựng Trần Kiên, vật liệu xây dựng thời gian gần đây tăng mạnh, nhất là giá thép. Các doanh nghiệp cứ vin vào cớ nguyên liệu nhập khẩu, giá điện, than và chi phí vận chuyển tăng nên giá bán sản phẩm phải tăng theo.

Trong khi đó, trong nước đã tự chủ được 60% phôi, còn điện và than tăng giá không đáng kể. Đặc biệt, giá xuất xưởng của nhà máy rất thấp nhưng khi đến tay người tiêu dùng đã bị đẩy lên cao. Điều này cho thấy các doanh nghiệp đang ôm hàng để đầu cơ.

Điều này cũng được Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) Phạm Chí Cường thừa nhận. Trong quý 1, mặc dù thời gian nghỉ Tết kéo dài và không có nhiều công trình lớn được khởi công xây dựng, nhưng tiêu thụ thép lại tăng mạnh.

Trong tháng Ba, các doanh nghiệp VSA tiêu thụ gần 559.000 tấn, tăng 88% so với tháng trước và tăng 57,7% so với cùng kỳ 2009.

Tính cả ba tháng, tiêu thụ thép của các thành viên đạt hơn 1,2 triệu tấn, tăng 54,4% so với năm trước.

Ông Cường cũng cho rằng nền kinh tế đã hồi phục, nhiều doanh nghiệp thương mại nắm bắt được giá thép có xu hướng tăng đã ôm hàng vào với số lượng lớn chờ thời cơ bung hàng.

Ngoài ra, các đại lý cũng lợi dụng diễn biến thị trường để “té nước theo mưa,” nâng giá kiếm lời. Điều này dễ đẩy thị trường rơi vào tình trạng hỗn loạn do thiếu thép “ảo.”

Theo quy luật thị trường, khi tăng tới đỉnh, giá thép sẽ chững lại và trở về mức cũ. Điển hình như diễn biến của thị trường năm 2008, khi giá thép tăng 60-70% rồi hạ bất ngờ, nhiều doanh nghiệp trở tay không kịp dẫn đến tình trạng tồn kho lớn, không tiêu thụ được.

Tương tự, Tổng công ty Thép Việt Nam (Vnsteel) thừa nhận việc nhu cầu thép tăng mạnh trong tháng Ba và tháng Tư có khả năng tiềm ẩn yếu tố tích trữ, đầu cơ. Như vậy, phần nhiều lượng thép các nhà máy bán ra vẫn chưa đưa vào sử dụng mà còn ở dạng tồn kho trong xã hội.

Cơ quan chức năng vào cuộc

Trước việc giá thép tăng cao, Bộ Công Thương đã yêu cầu VSA, Vnsteel phải báo cáo giá thép hằng ngày của các doanh nghiệp sản xuất thép.

Theo đó, VSA đã yêu cầu một số doanh nghiệp sản xuất thép lớn báo cáo nhanh tình hình giá thép đến ngày 9/4, sau đó nếu tăng hoặc giảm sẽ phải có báo cáo kịp thời thay vì báo cáo hằng ngày.

Bên cạnh đó, tổ công tác về giá thép của liên Bộ Tài chính-Công Thương cũng đang tiến hành khảo sát chi phí sản xuất thực tế tại các doanh nghiệp sản xuất thép, cũng như tại một số công ty phân phối thép lớn, nhằm tìm câu trả lời về nguyên nhân giá thép tăng cao hiện nay.

Theo Vnsteel, hiện nay công suất cán thép xây dựng cả nước đã lên trên 7 triệu tấn/năm, trong đó hệ thống Vnsteel gần 4 triệu tấn/năm trong khi nhu cầu của cả nước chỉ hơn 5 triệu tấn.

Cung vượt xa cầu và áp lực cạnh tranh giữa các nhà sản xuất trong nước (trên 30 doanh nghiệp lớn nhỏ) và nguy cơ từ thép nhập khẩu do mức thuế bảo hộ đối với ngành thép hiện khá thấp sẽ làm giảm áp lực tăng giá.

Hiện lượng thép xây dựng gối đầu của các nhà sản xuất vẫn ở mức an toàn, khoảng 200.000 tấn, dự trữ phôi thép cũng đang ở mức cao 530.000 tấn, cộng với lượng hàng sản xuất hàng tháng đủ đáp ứng cho nhu cầu các tháng tới.

Tuy nhiên, với việc tồn kho lớn, áp lực về cầu trong thời gian tới sẽ giảm, góp phần hạ nhiệt về giá thép trong nước.

Dự báo về thị trường thép thế giới, Vnsteel nhận định sẽ còn diễn biến phức tạp, nhưng do giá nguyên liệu đầu vào (quặng sắt, than mỡ, thép phế, phôi thép) đều đã tăng 50-100% so với 2009 và đã lên tới vùng giá cao, nên mức tăng sẽ chậm lại.

Bên cạnh đó, thời tiết ở các nước châu Âu và Bắc Mỹ cũng đã bớt khắc nghiệt (tuyết tan) sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc khai thác, vận chuyển thép và các loại nguyên liệu luyện kim khác, góp phần tăng nguồn cung trên thị trường, tạo điều kiện giảm áp lực về giá.

Vnsteel đã xây dựng kế hoạch tham gia bình ổn thị trường thép xây dựng 2010, đồng thời liên tục theo dõi, chỉ đạo các đơn vị thành viên tham gia bình ổn thị trường hướng tới hai mục tiêu lớn là kiềm chế giá thép và đảm bảo cung ứng đủ thép cho thị trường./.

(Vietnam+)