- Tờ China Daily ngày 14.7 cho biết, Trung Quốc đã mở rộng cuộc điều tra vụ nhân viên tập đoàn khai mỏ liên doanh Anh - Australia Rio-Tinto bị Trung Quốc bắt giữ với cáo buộc làm gián điệp.
Hiện nay quan chức của 5 nhà sản xuất thép trong nước là Baosteel, Anshan Iron & Steel Group, Laigang Group và Jigang Group, Shougang Group, cùng quan chức của Hiệp hội Sắt thép Trung Quốc (CISA) đều đang bị điều tra.
Theo tin của báo chí trong nước, Rio và các nhà cung cấp quặng lớn của nước ngoài có thể đã hối lộ các quan chức ngành thép Trung Quốc để lấy thông tin về các con số như mức dự trữ quặng, kế hoạch sản xuất và sản lượng, thông tin tài chính, kế hoạch mua bán - những thông tin được coi là nhạy cảm và đặt Trung Quốc vào thế bất lợi trong cuộc đàm phán về giá quặng giữa các nhà cung cấp nước ngoài với các nhà sản xuất thép Trung Quốc.
Hôm 13.7, Australia đã triệu tập Đại sứ TQ tại Canberra lần thứ hai để thúc ép giải thích việc bắt giữ 4 nhân viên của Rio-Tinto, trong đó có Stern Hu, Trưởng đại diện Rio tại Thượng Hải, một người Australia gốc Hoa.
Trước đó, Australia đã thúc giục Trung Quốc cân nhắc nguy cơ vụ bắt giữ người của Rio có thể ảnh hưởng tới lòng tin của các nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, phía Australia cũng nói rằng họ sẽ không dùng "ngoại giao đao to búa lớn" để gây sức ép.
Bộ trưởng Tài chính Australia Lindsay Tanner phát biểu với Reuters cho biết: "Việc giải quyết với Chính phủ Trung Quốc đang thực hiện thông qua các kênh ngoại giao chính thức. Trong những trường hợp rất nhạy cảm thế này, việc chính phủ và các bộ trưởng cần thận trọng trong bình luận công khai là rất quan trọng... khi mà tự do của các công dân đang gặp nguy hiểm".
Việc bắt giữ Stern Hu diễn ra vào thời điểm nhạy cảm, khi ngành thép Trung Quốc do CISA dẫn đầu đang đàm phán căng thẳng với các nhà sản xuất quặng thép Australia và Brazil về giá quặng cho năm 2009. Ba công ty bị điều tra là Baosteel, Shougang và Angang là thành viên của đoàn đàm phán 16 công ty Trung Quốc này. Cuộc đàm phán lẽ ra kết thúc ngày 30.6, nhưng giờ vẫn đang tiếp tục.
Báo chí Trung Quốc cho biết, thông tin từ cuộc gặp nội bộ của CISA về việc đàm phán giá thép đã bị rò rỉ. Cũng có tin nói rằng, một số máy tính của Rio-Tinto đã bị chuyển đi trong quá trình điều tra, trong các máy tính này có thông tin về chiến lược đàm phán của Rio-Tinto cũng như các điều khoản hợp đồng với các công ty thép khách hàng.
Các quan chức và các nhà phân tích trong ngành thép lo ngại việc điều tra sẽ còn được mở rộng. Các chuyên gia cho rằng, vụ này là dấu hiệu cho thấy do thám thương mại đang gia tăng tại TQ.
Jiang Yong, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu an ninh kinh tế tại Viện Nghiên cứu Quan hệ quốc tế hiện đại Trung Quốc, nói: "Giờ là lúc Chính phủ Trung Quốc phải quy định việc ứng xử của các tập đoàn lợi ích nước ngoài".
Tuy nhiên, giáo sư về quan hệ quốc tế Zha Daojiong của Đại học Tổng hợp Bắc Kinh cho rằng, ông không nghĩ là vụ bắt giữ ở Rio sẽ gây khó khăn cho hoạt động của các nhà đầu tư nước ngoài ở Trung Quốc.